Ikatu Patari Bhari Ourkat Kurkat

ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ

ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਪਾਨੀ ॥

{ਪੰਨਾ 476}

ਦੋ ਪੱਤਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ, ਉਹਨੇ ਇੱਕ ਸਾਖੀ ਘੜ ਲਈ...ਉਲਝ ਗਿਆ ਨਾ ਆ ਕੇ ! ਸਾਖੀ ਘੜੀ ਪੰਡਿਤ ਨੇ, ਉਹੀ ਸਾਖੀ...ਸਾਖੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਐ...ਸਾਹਿਬ ਸਿਉਂ, ਪਰ ਅਰਥ ਇਹਦੇ ਵਾਲੇ ਈ ਕਰ ਰਿਹੈ...ਪੰਡਿਤ ਵਾਲੇ, ਲੱਭਿਆ ਕੁਛ ਨੀ ਨਾ! ਬੁੱਧੀ ਹੈਨੀ ਸੀ, ਬੁੱਧੀ ਕਿੱਥੋਂ ਸੀ ਵਿਚਾਰੇ ਕੋਲ...ਵਿਦਵਾਨ ਕੋਲ ਬੁੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਐ ਕਿਤੇ? ਉਹ ਤਾਂ ਬੜਾ ਚਾਲੂ ਆਦਮੀ ਐ...ਪੰਡਿਤ ਬੜਾ ਚਾਲੂ ਐ, ਪੰਡਿਤ ਧਾਰਮਿਕ ਆਦਮੀ ਐ...ਕਾਸ਼ੀ ਦਾ ਪੜਿਆ ਹੋਇਆ...ਉਹ ਚਾਲੂ ਐ, ਪਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿਉਂ ਕੋਲ ਕੀ ਸੀ ਵਿਚਾਰੇ ਕੋਲ? ਕੁਛ ਵੀ ਨੀ । ਇਹਦੇ ਕੋਲ ਤਾਂ ਕੁਛ ਵੀ ਨੀ ਹੈਗਾ, ਉਹ ਤਾਂ ਫਿਰ ਐਸਾ ਇਹਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗਿਆ ਜਾ ਕੇ...ਸਵੱਈਆਂ 'ਚ ਆ ਕੇ ਤਾਂ ਇਹਦੀ ਮੱਤ ਈ ਮਾਰੀ ਗਈ...ਸਾਹਿਬ ਸਿਉਂ ਦੀ, ਆਏਂ ਲੱਗਦੈ ਬਈ ਮੱਤ ਮਾਰੀ ਗਈ... ਹਾਰ ਮੰਨ ਗਿਆ...ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੈ...ਉਵੇਂ ਈ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੈ ਮਗਰ...ਬਿੱਲਕੁੱਲ ਈ ਮਗਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਐ, ਸਾਰਾ ਕੁਛ ਈ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਸਵੱਈਆਂ 'ਚ । ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਐਹੋ-ਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਨੇ ਉੱਥੇ ਵੀ ਮੱਤ ਮਾਰੀ ਗਈ ਉਹਦੀ, ਮੱਤ ਕਾਹਦੀ ਮਾਰੀ ਗਈ, ਮੱਤ ਤਾਂ ਜੇ ਹੁੰਦੀ?...ਤਾਂ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ...ਹੈਓ ਨੀ ਸੀ । ਮੱਤ ਤਾਂ…ਉਹਦੀ ਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਐ, ਜੀਹਦੇ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਵੇ, ਜਾਗੀ ਨੀ ਮੱਤ…ਆਏਂ ਕਹਿ ਲਉ, ਉਹਦੀ ਮੱਤ ਜਾਗੀ ਨੀ...ਜਾਗਿਆ ਨੀ ਉਹ ਬਈ ਇਹ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹੈ? ਬਈ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹੈ, ਕੀ ਲਿਖ ਰਿਹੈ? ਉਹ ਕਹਿ ਦਿੰਦਾ ਬਈ ਮੇਰੀ ਸਮਝ 'ਚ ਨੀ ਆਈ...ਮੈਂ ਨੀ ਇਹਦੇ ਅਰਥ ਕਰ ਸਕਦਾ...ਸ਼ਬਦ ਦੇ, ਇਹ ਜੋ ਅਰਥ ਕਰ ਰਿਹੈ ਉਹ ਗਲਤ ਨੇ, ਮੈਨੂੰ ਇਹਦੀ ਸਮਝ ਨੀ, ਜਿਹੜੇ-ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਸਮਝ ਥੇ ਉਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ...ਬਾਕੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਟੀਕਾ । ਉਹਨੇ ਸਾਰਾ ਟੀਕਾ ਕਰ ਕੇ ਅਪਰਾਧ ਈ ਕੀਤੈ, ਚੰਗਾ ਨੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਉਲਝਨ ਪਾ 'ਤੀ । ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦਾ ਨਾ ਪਤਾ ਹੋਵੇ...ਉਹ ਮੰਨ ਜਾਵੇ...ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਮੈਨੂੰ ਨੀ ਪਤਾ ਹੈਗਾ ਏਸ ਗੱਲ ਦਾ, ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਤੇ ਬਾਹਰ ਐ ਇਹ ਗੱਲ, ਠੀਕ...ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਐ । ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਗਲਤੀ ਕਰਨੀ, ਗਲਤੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹੋਣ ਗੀਆਂ...ਫਿਰ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨੀ, ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਲਿਖਿਐ? ਜਦ ਥੋਨੂੰ ਪਤਾ ਐ ਗਲਤੀ ਐ...ਉੱਥੇ ਕਹਿ ਦਿਉ ਬਈ ਅਸੀਂ ਨੀ ਇਹਦੇ ਅਰਥ ਕਰਨੇ, ਇਹਦੀ ਸਮਝ ਨੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਕਿ ਗੱਲ ਕੀ ਐ । ਇੱਕ ਅੱਧਾ ਜੇ ਸ਼ਬਦ ਚਾਰ ਛੱਡ ਵੀ ਦੇਊ...ਛੱਡ ਦੇਵੇ, ਜਿੰਨੇ ਕੁ ਪਤੈ ਉਨੇ ਕੁ ਅਰਥਾ ਦੇਵੇ, ਕੋਈ ਹੋਰ ਕਰ ਲਊ ਆ ਕੇ, ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਗਲਤ ਅਰਥ ਕਰਤੇ, ਗਲਤ ਲੈ ਕੇ ਬਹਿ ਗਏ ਹੁਣ ਲੋਕ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣੂਗਾ? ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਹਿਬ ਸਿਉਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰ ਲਿਆ...ਬਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿਉਂ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਸੀ, ਉਹਨੇ ਵਧੀਆ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਹੋਣੇ ਨੇ, ਉਹ ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਸੀਗੇ, ਪੱਥਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖ ਲਿਆ, ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਪੱਥਰ ਨੇ, ਪੱਥਰਾਂ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ...ਮਿਟਾਵੇ ਕੌਣ? ਉਹ ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਈ ਏਹੇ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਨੇ, ਪੱਥਰ 'ਤੇ ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ...ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ । ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਪੱਥਰ ਈ ਹੁੰਦੈ, ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ...ਮੰਨ ਲਿਆ...ਬਾਅਦ ਦੇ ਵਿੱਚ... ਬੱਸ ਓਸੇ 'ਤੇ ਏ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ।

ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਪਾਨੀ ॥

                                              {ਪੰਨਾ 476}

ਦੋ ਸਰੀਰ ਨੇ ਸਾਡੇ, ਇੱਕ ਨਿਰਾਕਾਰੀ ਸਰੀਰ ਐ...ਇੱਕ ਬਾਹਰਲਾ ਐ । ਜਿਹੜਾ ਤਾਂ ਬਾਹਰਲਾ ਸਰੀਰ ਐ...ਇਹਦੇ 'ਚ ਤਾਂ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਭਰਿਆ ਹੋਇਐ...ਗੰਦ ਮੰਦ ਭਰਿਆ ਹੋਇਐ । ਦੇਖ ਲਉ ਵਿੱਚੋਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਇਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਕੀ ਨਿਕਲਦੈ...ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਈ ਐ, ਬਾਹਰ ਜਿਹੜਾ ਖਾਨੇ ਆਂ ਮਾਇਆ ਦਾ...ਇਸੇ ਦਾ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਐ, ਜਿਵੇਂ ਆਪਾਂ ਕੂੜਾ ਹੂੰਝ ਕੇ dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ)...ਇਹ ਤਾਂ dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) ਈ ਐ...dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਭੈੜਾ ਐ, ਜੋ ਆਪਾਂ ਸਾਗ-ਸਬਜ਼ੀ ਛਿਲਦੇ ਆਂ...ਉਹ dustbin(ਕੂੜਾਦਾਨ) 'ਚ ਰੱਖਦੇ ਆਂ...ਰੱਖ ਦਿੰਨੇ ਆਂ, ਜੋ ਖਾ ਲੈਨੇ ਆਂ...ਜੋ ਮੈਲ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲਦੀ ਐ...dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) 'ਚ ਪਾ ਕੇ ਦਿਖਾਉ...ਉਹ ਰਸੋਈ 'ਚ ਰੱਖ ਕੇ ਦਿਖਾਉ, ਇਹ ਤਾਂ dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਭੈੜਾ ਐ । ਉਲਟੀ ਆ ਜਾਵੇ...ਉਹ dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) 'ਚ ਨੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ, ਬਦਬੂ ਆ ਜਾਂਦੀ ਐ ਉੱਥੋਂ, dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) ਨਾਲੋਂ ਭੈੜਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਨਾ ਹੋਇਆ? ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਹੋਇਐ...ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ! ਇਹ ਤਾਂ ਕੂੜਾ ਕਰਕਟ ਐ...ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ, ਜਿਵੇਂ dustbin(ਕੂੜਾਦਾਨ) ਹੁੰਦੀ ਐ! ਪਾ ਲਿਆ ਉਹਦੇ 'ਚ 'ਗਾਹਾਂ ਸੜ ਕੇ...ਦੇਖੋ! ਸੜ ਤਾਂ dustbin(ਕੂੜਾਦਾਨ) 'ਚ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਐ ਨਾ ਚੀਜ਼ ਪਾਈ ਹੋਈ, ਪਰ ਇਹ ਬਾਹਰਲਾ ਸਰੀਰ ਤਾਂ ਇੱਕ dustbin (ਕੂੜਾਦਾਨ) ਐ...ਆਏਂ ਕਹਿ ਲਉ, ਬਈ ਲਈ ਕੋਈ ਚੀਜ਼...ਖਾ ਲਈ...ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਇਹਦੇ 'ਚ...'ਗਾਹਾਂ ਸੜਦੀ ਰਹੀ...ਪਈ । "ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਪਾਨੀ ॥" ਪਾਨੀ... ਸਾਰਿੰਗ-ਪਾਨੀ, ਅੰਦਰਲੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਐ? 

"ਨਉ ਨਿਧਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪ੍ਰਭ ਕਾ ਨਾਮੁ ॥ ਦੇਹੀ ਮਹਿ ਇਸ ਕਾ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥ {ਪੰਨਾ 293}"

ਅੰਦਰਲੀ ਦੇਹੀ 'ਚ ਉਹ ਐ, ਬਦੇਹੀ 'ਚ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਐ, "ਦੇਹੀ ਗੁਪਤ ਬਿਦੇਹੀ ਦੀਸੈ ॥ {ਪੰਨਾ 900}" ਜਿਹੜੀ ਦੀਂਹਦੀ ਐ...ਬਦੇਹੀ...ਇਹਦੇ 'ਚ ਉਰਕਟ ਕੁਰਕਟ ਐ, ਜਿਹੜੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੇਹੀ ਐ...ਉੱਥੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਐ...ਉੱਥੇ 'ਰਾਮ ਉਦਕ' ਐ । ਬੰਬੀਹਾ ਜੇ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ 'ਚ ਰਹੂਗਾ ਤਾਂ ਅਮ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜੇ ਉੱਥੇ ਚਲਿਆ ਜਾਊ...ਹਿਰਦੇ 'ਚ, ਉੱਥੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਹੈਗਾ ਐ, ਉੱਥੇ ਸਾਰਿੰਗ-ਪਾਨੀ 'ਕਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ਸਾਰਿੰਗ ਜਿਹੜਾ ਏਥੇ ਬੈਠਾ ਨਾ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ...ਖੋਪੜੀ 'ਚ ! ਇਹਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਨੀ ਮਿਲਿਆ ਕਦੇ ਵੀ । ਹਿਰਦੇ 'ਚ ਅਮ੍ਰਿਤ ਐ...ਉੱਥੇ ਚਲਿਆ ਜਾਵੇ...ਉੱਥੇ ਬੈਠੇ...ਉੱਥੇ ਅਮ੍ਰਿਤ...ਤਹਿ 

"ਭਰਿ ਭਰਿ ਪੀਉ ਕਬੀਰ ॥੧੭੦॥ {ਪੰਨਾ 1373}"

ਕਬੀਰ ਨੇ ਉੱਥੇ ਬਹਿ ਕੇ ਪੀਤੈ । "ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਪਾਨੀ ॥" ਉਹਦੇ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਭਰਿਆ ਹੋਇਐ, ਅੰਤਰ-ਆਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅੰਦਰੋਂ ਈ ਆਉਂਦੀ ਐ ਨਾ! ਓਏ ਅੰਤਰ-ਆਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਈ ਪਾਨੀ ਐ...ਹੋਰ ਕੀ ਐ?

"ਆਸਿ ਪਾਸਿ ਪੰਚ ਜੋਗੀਆ ਬੈਠੇ ਬੀਚਿ ਨਕਟ ਦੇ ਰਾਨੀ ॥੧॥"

"ਆਸਿ ਪਾਸਿ ਪੰਚ ਜੋਗੀਆ ਬੈਠੇ" ਬਾਹਰ-ਬਾਹਰ ਤਾਂ ਪੰਜ ਜੋਗੀ ਬੈਠੇ ਨੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ...ਕਿਹੜੇ? ਪੰਜੇ ਤੱਤ ਜੁੜੇ ਬੈਠੇ ਨੇ । ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਨੇ ਨਾ? ਤਾਂ ਇਹਨੂੰ ਜੋਗ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ, ਹੁਣ ਇਹ ਜਿਹੜਾ ਛੇਵਾਂ ਕੁਛ ਬਣ ਗਿਆ...ਇਹ ਕੀ ਐ? ਪਾਣੀ ਐ ਇਹੇ? ਨਹੀਂ ਹੈ । ਮਿੱਟੀ ਐ ਇਹੇ? ਨਹੀਂ ਹੈ । ਹਵਾ ਐ ਇਹੇ? ਨਹੀਂ ਹੈ । ਅੱਗ ਐ ਇਹੇ? ਨਹੀਂ ਹੈ । ਆਕਾਸ਼ ਐ ਇਹੇ? ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜਦ ਜੁੜੇ ਨੇ ਜੋਗੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਨਵੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਜਿਹੜੀ...ਪੰਜਾਂ ਦਾ ਈ ਵਜੂਦ ਮਿਟ ਗਿਆ, ਪੰਜੇ ਈ ਹਨ ਨਹੀਂ...ਕੋਈ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਗਈ, ਇਹਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜੋਗ । ਜਿਵੇਂ ਪੰਜੇ ਤੱਤ ਬਣ ਕੇ ਸਰੀਰ ਬਣਾਇਐ...ਇਹਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜੋਗ, ਨਵੀਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਗਈ । ਆਏਂ ਚਾਹੀਦੈ ਜੋਗ...ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਕਿਹੈ...ਜੋਗ ਆਏਂ ਨੀ ਹੈ..ਆਹ ਜੋਗ ਨੀ ਜਿਹੜਾ ਤੂੰ ਸੁਰਤ ਜੋੜਦੈਂ...ਜਦੇ ਤੋੜ ਲੈਨੈਂ, "ਕਬੀਰ ਹਰਦੀ ਪੀਅਰੀ ਚੂੰਨਾਂ ਊਜਲ ਭਾਇ ॥ ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ ਤਉ ਮਿਲੈ ਦੋਨਉ ਬਰਨ ਗਵਾਇ ॥੫੬॥ ਕਬੀਰ ਹਰਦੀ ਪੀਰਤਨੁ ਹਰੈ ਚੂਨ ਚਿਹਨੁ ਨ ਰਹਾਇ ॥ ਬਲਿਹਾਰੀ ਇਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਉ ਜਿਹ ਜਾਤਿ ਬਰਨੁ ਕੁਲੁ ਜਾਇ ॥੫੭॥ {ਪੰਨਾ 1367}" ਹਲਦੀ ਕਹਿੰਦਾ ਪੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਐ ਨਾ! ਚੂਨਾ ਕੀ ਹੁੰਦੈ? ਚਿੱਟਾ । ਜੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦੇਈਏ...ਨਾ ਪੀਲੀ ਰਹੀ, ਨਾ ਚਿੱਟਾ ਰਿਹਾ, ਤੀਜਾ ਰੰਗ ਬਣ ਗਿਆ, ਤਿੱਖਾ ਜਿਹਾ ਸੰਦਲੀ ਰੰਗ ਬਣ ਜਾਂਦੈ...ਤਿੱਖਾ ਜਿਹਾ । ਹਲਦੀ ਪੀਲੀ ਨੀ ਰਹਿੰਦੀ...ਚੂਨਾ ਚਿੱਟਾ ਨੀ ਰਹਿੰਦਾ, ਤੀਜੀ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਗਈ ਨਾ! ਆਹ ਕਹਿੰਦੇ ਜੋਗ ਹੁੰਦੈ, ਇਹਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜੋਗ, ਤੀਸਰੀ ਚੀਜ਼ ਬਣ ਗਈ । ਮਨ ਔਰ ਚਿੱਤ ਦਾ ਜੋਗ ਹੋਇਆ...ਇੱਕ ਹੋ ਗਏ ਨਾ! ਇੱਕ ਹੋ ਕੇ ਬਿਰਛ ਬਣ ਗਏ...ਦੋਏ ਨੀ ਰਹੇ, ਇਹ ਹੁੰਦੈ ਜੋਗ, ਇਹਨੂੰ ਕਿਹੈ ਜੋਗ...ਆਹ ਜੋਗ ਨੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਇਹ ਕਰਦੇ ਨੇ । ਜੋਗ ਹੁੰਦਾ ਕੀ ਐ? ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੈ? ਜੋਗ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ ਵਿੱਛੜ ਕੇ ਦਿਖਾਵੇ ਫਿਰ, ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਹਲਦੀ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿਖਾਉ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਬਾਅਦ 'ਚ...ਚੂਨੇ ਦਾ ਚੂਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿਖਾਉ ਹੁਣ । ਚੂਨਾ ਚਿੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਐ ਨਾ! ਸਫੇਦੀ ਨੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੁਣ । ਚੂਨਾ ਤਾਂ ਹੋਜੂਗਾ, ਪਰ ਰੰਗ ਨਾ ਹਲਦੀ ਵਾਲਾ...ਨਾ ਚੂਨੇ ਵਾਲਾ, ਰੰਗ ਨਵਾਂ ਬਣ ਗਿਆ ।

"ਇਕਤੁ ਪਤਰਿ ਭਰਿ ਪਾਨੀ ॥ ਆਸਿ ਪਾਸਿ ਪੰਚ ਜੋਗੀਆ ਬੈਠੇ" ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਤਾਂ ਬੈਠੇ ਨੇ ਪੰਜ ਤੱਤ...ਸਰੀਰ, "ਬੀਚਿ ਨਕਟ ਦੇ ਰਾਨੀ ॥੧॥" ਵਿੱਚ ਕੀ ਐ? ਅੰਦਰ ਕੀ ਐ? ਅੰਦਰ ਐ ਕਲਪਨਾ । ਹਿਰਦੇ 'ਚ ਕਲਪਨਾ, ਨਕਟੀ ਬਹਿ ਗਈ ਆਪ "ਨਕਟ ਦੇ ਰਾਨੀ", ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਤਾਂ ਰਾਮ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੀ ਸੁਣਦੀ, "ਰਾਜਿ ਮਾਲਿ ਮਨਿ ਸੋਰੁ ॥" ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲਿਆ, ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਜ-ਚਿਮਟੇ ਖੜਕਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਤੇ, ਚੰਮ ਕੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ...ਚਿਮਟੇ ਵਜਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਲੋਹਾ ਖੜਕੀ ਜਾਂਦੈ ਤੇ ਚੰਮ ਕੁੱਟ ਹੁੰਦੈ । ਓ ਇਹ ਤਾਂ ਜੰਗਾਂ 'ਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ...ਯੁਧਾਂ 'ਚ, ਲੋਹੇ ਤੇ ਲੋਹਾ ਖੜਕਦਾ ਸੀ ਤੇ ਧੌਂਸੇ 'ਤੇ ਚੋਟ ਵੱਜਦੀ ਸੀ, ਐਸਾ ਈ ਸੰਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗਏ ਇਹ ਕੰਮ, ਐਹੋ ਜਿਹੀ ਜੰਗ ਨੀ ਸੀ ਕਰਨੀ, ਸ਼ਬਦ ਵਿਚਾਰ ਵਾਲੀ ਜੰਗ ਕਰਨੀ ਸੀ । ਜੰਗ ਕਰਨੀ ਸੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਹ ਵਾਰਾਂ 'ਚ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ਉਹ, ਚਿਮਟੇ ਤਾਂ ਲੋਹੇ ਨਾਲ ਲੋਹਾ ਈ ਖੜਕਦੈ, ਖੜਕਾਉਂਦੇ ਫਿਰ...ਤਲਵਾਰਾਂ ਖੜਕਾਉਂਦੇ ਜਾ ਕੇ । ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਨੀ ਐਹੋ ਜਿਹੇ ਚਿਮਟੇ ਖੜਕਾਏ, ਲੋਹੇ ਨਾਲ ਲੋਹਾ ਖੜਕਾਇਐ...ਜੰਗ ਕੀਤੀ ਐ ਜਦ, ਲੋਹੇ ਨਾਲ ਲੋਹਾ ਖੜਕਦੈ ਜੰਗ ਵਿੱਚ...ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ 'ਚ, ਤੁਸੀਂ ਚਿਮਟੇ ਖੜਕਾਉਣ ਲੱਗ ਗਏ । ਤੇ ਉੱਥੇ ਧੌਂਸੇ ਵੱਜਦੇ ਨੇ, ਖੱਲ ਦੇ ਉੱਤੇ ਚੋਟ ਪੈਂਦੀ ਐ, ਤੁਸੀਂ ਐਥੇ ਢੋਲਕੀ ਕੁੱਟਣ ਲੱਗ ਗਏ...ਤਪਲੇ ਕੁੱਟਣ ਲੱਗ ਗਏ । ਉੱਥੇ ਓਹੋ ਜਿਹਾ ਕੁਛ ਕਰਦੇ, ਐਹੇ ਜਿਹਾ ਕੁਛ ਨੀ ਕੀਤਾ ਹੈਗਾ ਕਿਸੇ ਨੇ...ਨਾ ਐਹੋ ਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ਸਾਨੂੰ । ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਐਹੋ ਜਿਹਾ ਕੁਛ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੈ, ਮੱਤ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਰੀ ਗਈ...ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਗਏ ਸਾਰੇ ਉਹੋ...ਗੁਰਮੱਤ ਵੀ ਛੱਡ ਗਏ ਸਾਰੇ । ਗੁਰਮੱਤ ਉਨਾ ਚਿਰ ਈ ਰਹੀ ਐ...ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਲੋਹੇ ਨਾਲ ਲੋਹਾ ਤਲਵਾਰ ਰਹੀ ਐ, ਅਰ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚਾਰ ਰਿਹੈ...ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਰਹੀ ਐ, ਉਧਰ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਰਹੀ ਐ...ਉਧਰ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਰਹੀ ਐ...ਸਹੀ । ਹੁਣ ਦੋਏ ਧਾਰਾਂ ਨੀ ਹਨ, ਨਾ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਰਹੀ...ਨਾ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਰਹੀ, ਦੋਏ ਧਾਰਾਂ ਛੱਡਤੀਆਂ, ਚਿਮਟੇ ਲੈ ਲਏ...ਢੋਲਕੀਆਂ ਲੈ ਲਈਆਂ...ਗੱਡੀਆਂ ਲੈ ਲਈਆਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲੱਗੇ ਨੇ! ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਈ ਜੁੜ ਜਾਉ ਗੁਰੂ ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਦੂਏ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕੀ ਜੋੜਨੈ? ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਆਪ...ਜੇ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਕਹਾਉਂਦੇ । ਦੇਖੋ! ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ...ਸਿੱਖ ਕਹਾਉਂਦੇ, ਕਹਾਉਂਦੇ ਨੇ ‘ਸੰਤ’...ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਆਂ, ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪ ਈ ਨੀ ਜੁੜੇ, ਧੋਤੀਆਂ ਲਾਹ ਕੇ...ਕਛਹਿਰੇ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਨੀ ਜੁੜੇ ਹੋਏ, ਸਿੱਖ ਨੀ ਬਣੇ...ਸਿੱਖ ਨੀ ਕਹਾਏ...ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਮੰਨਦੇ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਹਾਉਣ ਦੀ? ਸਿੱਖ ਕਹਾਉਣ ਦੀ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਮੰਨਦੇ ਨੇ, ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਘਟੀਆ ਸ਼ਬਦ ਸਮਝਦੇ ਨੇ...ਤਾਂ ‘ਸੰਤ’ ਬਣਦੇ ਨੇ, ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਤਾਂ ਘਟੀਆ ਸਮਝਦੇ ਨੇ ਏਹੇ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਨਾ ਕਹਾਉਣ! ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਐ ਸੰਤ ਨਾਲੋਂ । 

"ਬੀਚਿ ਨਕਟ ਦੇ ਰਾਨੀ" ਵਿੱਚ ਕੀ ਐ? ਨਕਟੀ, ਜੀਹਨੂੰ ਨਾਂ-ਕੱਟੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਲਪਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ...ਉਹ ਬੈਠੀ ਐ ਵਿੱਚ, ਪੈਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦੈ ਇਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ...ਸਰੀਰ 'ਚੋਂ ਹੁਣ ਪੈਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦੈ? ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਐ ਕਲਪਨਾ । ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਹਰਲੇ ਜਿਹੜੇ ਪੰਜ ਤੱਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਨਾ ਆਪਣਾ! ਮਾਇਆ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਨੀ? ਬਾਹਰਲੇ ਸਰੀਰ ਦਾ...ਬਾਹਰਲੇ ਤੱਤਾਂ ਦਾ, ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣ ਲੱਗ ਗਿਆ, ਉੱਥੋਂ ਕੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ? ਉੱਥੋਂ ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ, ਕਲਪਨਾ, ਇੱਛਾਵਾਂ ਮਾਇਆ ਦੀਆਂ, ਮਾਇਆ ਦੀ ਭੁੱਖ, ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ।

"ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥"

ਬੱਸ ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਇਹਦਾ ਈ ਡੰਕਾ ਵੱਜਦੈ ਮਾਇਆ ਦਾ ਹੁਣ, "ਕਉਨ ਵਡਾ ਮਾਇਆ ਵਡਿਆਈ ॥ {ਪੰਨਾ 188}" ਮਾਇਆ ਦੀਆਂ ਈ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ...ਕੋਈ ਮੱਤ ਲੈ ਲਉ ਤੁਸੀਂ, ਦੁਨੀਆਂ 'ਚ ਕੋਈ ਮੱਤ ਲੈ ਲਉ...ਵਡਿਆਈ ਕੀ ਕਰਦੇ ਨੇ ਬੰਦੇ ਬਹਾਦਰ ਦੀ? ਉਹਨੇ ਜੀ ਮਾਮਲਾ ਮੁਆਫ ਕਰਤਾ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲਕ ਬਣਾਤਾ ਜਮੀਨ ਦੇ, ਲੈ ਲਉ! ਗੁਰਮੱਤ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨੀ ਦੱਸੀ ਉਹਨੇ, ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਨੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਰੀ, ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀ ਕੀਤੀ ਇਹ ਦੱਸੋ? ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਕੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਉਹਨੇ? ਕੁਛ ਵੀ ਨੀ । ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਮੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣਾਤਾ...ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਨੇ ਨਾ! ਮਾਇਆਧਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਏਹੀ ਗੱਲ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਐ ਨਾ...ਮਾਲਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ, ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਨੇ...

ਮਾਇਆਧਾਰੀਆਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਐ । ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ਉਹਨੇ? ਕੁਛ ਵੀ ਨੀ । ਆਹ ਦੂਏ ਭਰਤੀ ਕਰ ਲਏ...ਸਨਾਤਨੀ, ਲੋਭੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਏ...ਲੋਭੀ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲਏ, ਪੈਰੋ-ਪੈਰ ਖਾਲਸਾ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਚਲਾ ਗਿਆ ਉਹਤੇ ।

"ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥ ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥" 

ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਕਟੀ ਦਾ ਈ ਡੰਕਾ ਵੱਜਦੈ, ਮਾਇਆ ਦਾ ਡੰਕਾ ਵੱਜਦੈ, ਇਹ ਕਲਪਨਾ...ਆਪਣੇ ਜੋ ਭਾਣੇ ਚੱਲਦੈ ਨਾ ਆਦਮੀ! "ਕਹੀ ਨ ਉਪਜੈ ਉਪਜੀ ਜਾਣੈ {ਪੰਨਾ 475}" ਹਰ ਆਦਮੀ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ...ਜਿਹੜੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਐ ਨਾ!...ਉਹਨੂੰ ਵਡਿਆਈ ਗੱਲ ਵੱਡੀ ਐ, ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਐ ਹਰੇਕ ਨੂੰ, ਗੁਰਮੱਤ ਨੀ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ । ਮਾਇਆ ਦੀ ਓ ਗੱਲ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਐ ਸਭ ਨੂੰ । ਮਾਇਆ ਦੀ ਗੱਲ ਮਗਰ...ਮਨੋ-ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਕਿਤੇ ਈ ਕਹਿ ਦਿਉ ਕਿ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ...ਸਾਰੇ ਈ ਤੁਰ ਪੈਣਗੇ...ਭੀੜ ਲੱਗਜੂ ਗੀ । ਜੇ ਮਨੋ-ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਛੱਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਦਿਉ...ਕੋਈ ਨੀ ਆਉਂਦਾ ਦੂਏ ਦਿਨ, ਜੇ ਗੁਰਮੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਉ...ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਖਾਲੀ । ਫਿਰ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦਾ ਗੁਰੂ ਐ ਥੋਡਾ? ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦੇ ਸਿੱਖ ਹੋਂ ਤੁਸੀਂ? ਕੀਹਦੇ ਸਿੱਖ ਹੋਂ? ਮਾਇਆ ਦੇ? ਮਾਇਆ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਸਾਰੇ ਈ । ਗੁਰੂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ...ਦੂਏ ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲੀ । "ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥" ਜੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ, ਰਾਗੀ-ਢਾਡੀ ਉੱਚੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਕਰ-ਕਰ ਕੇ ਕਰਨ...ਉੱਥੇ ਬੜੀ ਭੀੜ, ਸਾਕੇ ਸਣਾਉਂਦੇ ਨੇ ਨਾ ਉਹੋ! ਉੱਥੇ ਭੀੜ ਹੋਜੂ । ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਨੇ...ਮਾਇਆਧਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਨੇ ।

"ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥ ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ ॥੧॥"

'ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ' ਨਕਟੀ ਕਿਹੈ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਮੱਤਾਂ ਨੇ ਤੈਨੂੰ...ਨਹੀਂ ਕੱਟੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਲਪਨਾ, ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨੀ ਇਹਦਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ, ਵਿਦਵਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਆਦਮੀ ਜਿਉਂਦੈ...ਕਲਪਨਾ ਨਹੀਂ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਮਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ...ਨਹੀਂ ਰੋਕੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ, ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨ ਮੰਨਦੇ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ...Communist (ਕਮਿਉਨਿਸਟ) ਤਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੰਨਦੇ ਸੀ, ਦੂਏ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਈ ਨੇ, ਅਸਲ 'ਚ ਵਿਦਵਾਨ ਈ ਸਾਰੇ Communist (ਕਮਿਉਨਿਸਟ) ਨੇ, ਜਿੰਨੇ ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ...ਸਾਰੇ ਈ Communist (ਕਮਿਉਨਿਸਟ) ਨੇ ਏਹੇ, ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਕੋਈ ਘੱਟ ਐ...ਕੋਈ ਜਿਆਦਾ ਐ, ਕੋਈ ਤਾਂ ਬਿੱਲਕੁੱਲ ਈ ਜਿਆਦਾ ਐ, ਜਿਹੜੇ ਘੱਟ ਨੇ...ਅਸਰ ਉਹਨਾਂ 'ਤੇ ਵੀ Communists(ਕਮਿਉਨਿਸਟਾਂ) ਦਾ ਈ ਐ । Communist (ਕਮਿਉਨਿਸਟ) ਦਾ ਮਤਲਬ ਏਹੇ ਐ...ਗੁਰਬਾਣੀ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਭਰੋਸਾ ਨੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ...ਗੁਰਬਾਣੀ 'ਤੇ । ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜੋ ਬੁੱਧੀ ਐ ਨਾ!...ਜੋ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਐ...basic(ਮੁੱਢਲੀ), ਉਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੋਂ ਬਾਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐ...ਸਾਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਲੋਭ ਪੈਦਾ (create) ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐ ਨਾ ! ਲੋਭ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਐ ਨਾ ! ਸੰਸਾਰੀ ਵਡਿਆਈ ਵਾਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਐ ਨਾ ! ਉਹ ਨੀ ਮੰਨਦੇ ਏਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਕਿ ਕੱਟੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਐ...

"ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥ ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ ॥੧॥"

ਦੇਖੋ ! ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ ਨੀ ਕੱਟੀ, ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਨੀ ਕੱਟੀ, ਸੰਤ ਨੇ ਨੀ ਕੱਟੀ, ਸਾਧ ਨੇ ਨੀ ਕੱਟੀ...ਕਲਪਨਾ, ਸਾਰੇ ਫੇਲ੍ਹ ਨੇ । ਸੰਤ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦੀ ਆਕੜ ਕਰੀ ਫਿਰਦੇ ਨੇ? ਕਿਸੇ ਸੰਤ ਨੇ ਕੱਟੀ ਐ ? ਸਾਧ ਕਬੀਰ ਵੇਲੇ ਸੀਗੇ...ਸੰਤ ਸੀਗੇ, ਸਾਰੇ ਈ ਸੀਗੇ, ‘ਬਿਬੇਕੀ’ ਨੀ ਸੀ ਕੋਈ ਪਰ । ਬਿਬੇਕੀ ਕੋਈ ਨੀ ਸੀ, ਬਿਬੇਕੀ ਨਵਾਂ ਲਫਜ ਘੜਿਐ, "ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ", ਬਿਬੇਕੀ ਕੌਣ ਐ ? ਜੀਹਦੇ ਕੋਲ ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧ ਐ, ਜੀਹਦਾ ਗੁਰੂ ‘ਬਿਬੇਕ’ ਐ...

"ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਮੈ ਸੋ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਜਾ ਕਾ ਨਾਉ ਬਿਬੇਕ ॥੪॥੫॥ {ਪੰਨਾ 793}"

ਜੀਹਨੂੰ ਧੁਰ ਦਰਗਾਹ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਆਈ ਐ ਨਾ ਸਮਝ ! "ਬਿਬੇਕ ਬੁਧਿ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਪਾਈ {ਪੰਨਾ 711}" ਐ ਜੀਹਨੇ, ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਐ ਜੀਹਦੇ ਕੋਲ...ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦਾ ਗਿਆਨ ਐ, ਉਹ 'ਬਿਬੇਕੀ' ਐ, ਉਹਨੇ ਕੱਟੀ ਐ ।

ਸੰਸਾਰੀ ਮੱਤ ਵਾਲੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੱਟੀਓ ਈ ਨੀ, ਜੀਹਨੇ ਮੱਤ ਬਣਾਈ ਐ ਸੰਸਾਰੀ... ਉਹਤੇ ਨੀ ਕੱਟੀ ਗਈ, ਜਦ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਤੇ ਖੁਦ ਨੀ ਕੱਟ ਹੋਈ...ਕਲਪਨਾ, ਉਹਦੇ ਚੇਲੇ ਕਿਵੇਂ ਕੱਟ ਦੇਣਗੇ ? ਸਨਕ-ਸਨੰਦਨ ਤੇ ਆਪ ਨੀ ਕੱਟ ਹੋਈ, ਉਹਦੇ ਚੇਲੇ ਕਿਵੇਂ ਕੱਟ ਦੇਣਗੇ ? ਕਲਪਨਾ ਕੱਟਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਨੀ ਕੀਤੀ...ਚੇਲੇ ਕਿਵੇਂ ਕੱਟ ਦੇਣਗੇ ? ਰਾਮ ਨੇ ਨੀ ਕੀਤੀ, ਕਲਪਨਾ ਕੱਟਣ ਦੀ ਤਾਂ ਗੱਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਨੀ ! ਐਨੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਐ ਬਈ ਆਤਮਾ ਹੁੰਦੀ ਐ...ਆਤਮਾ ਦੀਂਹਦੀ ਨੀ ਹੁੰਦੀ...ਆਤਮਾ ਅਮਰ ਹੈ...ਮਰਦੀ ਹੈਨੀ, ਐਨੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਐ । ਕਲਪਨਾ ਕੱਟਣ ਦੀ ਗੱਲ ਗੀਤਾ 'ਚ ਹੈਓ ਨੀ, ਚਾਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਗੀਤਾ 'ਚ ਹੈਓ ਨੀ, ਮੁਕਤੀ ਤੋਂ 'ਗਾਹਾਂ ਗੱਲ ਈ ਨੀ ਹੈ...ਕਿਸੇ ਗਰੰਥ 'ਚ ।

ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਮੁਕਤੀ ਤੋਂ 'ਗਾਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਐ..."ਮੁਕਤਿ ਬਪੁੜੀ ਭੀ ਗਿਆਨੀ ਤਿਆਗੇ ॥ {ਪੰਨਾ 1078}" ਜਿਹੜੇ ਬਿਬੇਕੀ ਨੇ...ਮੁਕਤੀ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, ਦੂਏ ਮੁਕਤੀ ਭਾਲਦੇ ਨੇ । ਜਿਹੜੇ ਭਾਲਦੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਨੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਐ...ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਿਆਗ ਦਈ । ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਐ...ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਿਆਗੀ ਐ, ਜਿਹੜੇ ਭਾਲਦੇ ਨੇ ਮੁਕਤੀ...ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਕੋਈ ਨੀ, ਕਿਉਂ ? ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਥਹੁ ਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ । ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਸੋਝੀਓ ਹੈਨੀ ਸੀ, ਸਮਝ ਈ ਹੈਨੀ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਨ ਨੀ ਕੁੱਟਿਆ, ਜੀਹਨੇ ਮਨ ਨੀ ਕੁੱਟਿਆ...ਉਹਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ । ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਤਾਂ ਮਰਜੀ ਚਲਾਈ ਐ...ਮੁਕਤੀ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ? ਮਨ ਦੀ ਥਪੜਾਈ ਨੀ ਕੀਤੀ ਜੀਹਨੇ...ਉਹਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਕਬੀਰ ਕਹਿੰਦੈ...

"ਕੂਟਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਕਉ ਕੂਟੈ ॥ {ਪੰਨਾ 872}"

ਥਪੜਾਈ ਮਨ ਦੀ ਕਰੋ...ਜਿਹੜਾ ਮੰਨਦਾ ਨੀ । ਜਿਹੜਾ ਬੱਚਾ ਪੜ੍ਹਦਾ ਨੀ...ਥਪੜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਨੀ ਕਾਲਜਾਂ-ਸਕੂਲਾਂ 'ਚ? ਅੱਗੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜੇ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ...ਪੜ੍ਹਦਾ ਵੀ ਹੁਣ ਕੋਈ ਨੀ ।

"ਕੂਟਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਕਉ ਕੂਟੈ ॥ ਮਨ ਕੂਟੈ ਤਉ ਜਮ ਤੇ ਛੂਟੈ ॥"

ਨਹੀਂ ਜਮ ਤੇ ਨੀ ਛੁੱਟ ਸਕਦਾ ! ਫਿਰ ਇਹ ਵੀ ਨੀ...ਬਈ ਕੁੱਟ ਕੇ "ਕੁਟਿ ਕੁਟਿ ਮਨੁ ਕਸਵਟੀ ਲਾਵੈ ॥" ਫਿਰ ਕਸਵੱਟੀ 'ਤੇ ਲਾਵੇ ਬਈ ਇਹਦੇ 'ਚ ਕਸਰ ਤਾਂ ਨੀ ਰਹਿ ਗਈ? ਫਿਰ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਕੀ ਐ ?

"ਸੋ ਕੂਟਨੁ ਮੁਕਤਿ ਬਹੁ(ਥਹੁ) ਪਾਵੈ ॥੧॥"

ਸਿਰਫ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਐ...ਅਜੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਨੀ "ਸੋ ਕੂਟਨੁ ਮੁਕਤਿ ਥਹੁ ਪਾਵੈ ॥੧॥"...ਥਹੁ, ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਸਮਝ ਈ ਆਉਂਦੀ ਐ...ਥਹੁ, ਬਈ ਆਹ ਰਸਤਾ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਐ, ਐਨੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਐ...ਆਹ ਕੁਛ ਕਰਨ ਨਾਲ...ਅਜੋਂ ਮੁਕਤੀ ਨੀ ਮਿਲੀ । ਇਹ ਕੰਮ...ਆਹ ਕੰਮ ਈ ਨੀ ਕੀਤਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ, ਕੋਈ ਮੱਤ ਨੀ...ਇਹ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ ਜੀਹਨੇ । ਤਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨ ਤਾਂ ਖੋਜਿਆ ਨੀ, ਜੇ ਮਨ ਖੋਜਦੇ...ਫਿਰ ਕੁੱਟਦੇ, ਕੁੱਟਣਾ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਗੱਲ ਐ...ਪਹਿਲਾਂ ਖੋਜਿਆ ਈ ਨੀ । ਕੁੱਟਣਾ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਗੱਲ ਐ...ਮਨ ਈ ਨੀ ਲੱਭਿਆ ਤਾਂ ਕੁੱਟਣਾ ਕੀਹਨੂੰ ਸੀ? ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਥਹੁ ਨੀ ਹੈ ਮੁਕਤੀ ਦਾ "ਮੁਕਤਿ ਥਹੁ ਪਾਵੈ" 'ਥਹੁ' ਦਾ 'ਬਹੁ' ਬਣਾਤਾ ਇਹਨਾਂ ਨੇ...ਕਈਆਂ ਨੇ, ਇਹਦਾ ਝਗੜਾ ਐ, ਪਾਠ ਅੰਤਰ ਐ...'ਥਹੁ ਔਰ ਬਹੁ' ਦਾ, ਦੋ ਬੀੜਾਂ ਨੇ...ਕੁਛ ਥਹੁ ਐ…ਕੁਛ ਬਹੁ ਐ । ਜਿਹੜੀਆਂ ਬੀੜਾਂ ਚਾਰ ਦਮਦਮੀ ਨੇ...ਉਹਨਾਂ 'ਚ ਵੀ ਫਰਕ ਐ 'ਥਹੁ ਅਰ ਬਹੁ' ਦਾ, ਥਹੁ ਆ ਕਿਸੇ 'ਚ...ਕਿਸੇ 'ਚ ਬਹੁ ਆ । ਥਹੁ ਠੀਕ ਐ...ਬਹੁ ਨੀ ਹੈ, ਕਿਉਂ? ਮੁਕਤੀ ਬਹੁਤੀ-ਥੋੜੀ ਨੀ ਹੁੰਦੀ । ਮੁਕਤੀ...ਮੁਕਤੀ ਐ, ਇਹ quantity(ਮਾਤਰਾ) ਨੀ ਹੁੰਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦੀ, ਬਹੁਤੀ-ਥੋੜੀ ਮੁਕਤੀ ਦੀ quantity(ਮਾਤਰਾ) ਨੀ, ਮੁਕਤੀ ਤਾਂ ਮੁਕਤੀ ਐ ਬੱਸ, ਬਹੁਤੀ ਅਰ ਥੋੜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨੀ ਹੁੰਦੀ ਏਹੇ "ਮੁਕਤਿ ਥਹੁ ਪਾਵੈ ॥੧॥"

"ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥ ਕਿਨਹਿ ਬਿਬੇਕੀ ਕਾਟੀ ਤੂੰ ॥੧॥" "ਨਕਟੀ ਕੋ ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ ॥" ਜਿਹੜੀ ਨਕਟੀ ਐ ਨਾ ਮਾਇਆ! ਇਹਦੀਓ ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ ਐ ਸੰਸਾਰ 'ਚ "ਠਨਗਨੁ ਬਾਡਾ ਡੂੰ" ਇਹਦਾ ਈ ਡਉਰੂ...ਇਹਦਾ ਈ ਡੰਕਾ ਵੱਜਦੈ, ਉਹ ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦਾ ਡਉਰੂ ਐ...ਇਹ ਵੀ ਡਉਰੂ ਈ ਐ...ਵੱਜਦਾ ਦੋਏ...ਅੰਦਰ ਦੋਏ, ਧਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਐ...ਮਾਇਆ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਐ, ਦੋਏ ਡਉਰੂ ਵੱਜਦਾ ਐ ਨਾ! ਮਨ ਮਾਇਆ 'ਤੇ ਮਸਤ ਐ, ਚਿੱਤ ਆਏਂ ਕਹਿੰਦੈ...ਨਹੀਂ ਯਾਰ ਨਾਲ ਧਰਮ ਵੀ ਚਾਹੀਦੈ...ਨਾਲ ਧਰਮ ਵੀ ਚਾਹੀਦੈ । ਮਾਇਆ ਤਾਂ ਤਾਂਹੀ ਰਹੂਗੀ ਜੇ ਧਰਮ ਰਹੂਗਾ, ਧਰਮ ਵੀ ਨਾਲ ਚਾਹੀਦੈ...ਮਾਇਆ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਐ, ਮਾਇਆ ਤਾਂ ਖੈਰ ਚਾਹੀਦੀਓ ਚਾਹੀਦੀ ਐ, ਧਰਮ ਵੀ ਨਾਲ ਮਾੜਾ-ਮੋਟਾ ਜਰੂਰ ਚਾਹੀਦੈ, ਬਦਨਾਮੀ ਨੀ ਨਾ ਚਾਹੀਦੀ! ਬੱਸ ਇਹ ਹੈ...ਧਰਮ ਦਾ ਕਰਮ ਵੀ ਲੋਕ ਕਰਦੇ ਨੇ...ਪਰ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਨੀ ਛੱਡ ਸਕਦੇ, ਹਾਂ...ਧਰਮ ਕਰਕੇ ਫਿਰ ਮੰਗਦੇ ਮਾਇਆ ਈ ਨੇ, ਬਈ ਮਾਇਆ ਹੋਰ ਦੇ ਦੇ ਹੁਣ...

"ਦੇ ਦੇ ਮੰਗਹਿ ਸਹਸਾ ਗੂਣਾ {ਪੰਨਾ 466}"

ਮਾਇਆ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕਰਮ ਨੂੰ, ਹਜ਼ਾਰ ਗੁਣਾ ਹੋਰ ਦੇਹ ਹੁਣ, ਜੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦਿੱਤੈ...ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਲੱਖ ਦੇਹ ਹੋਰ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਇਹਦੇ ਬਦਲੇ 'ਸਹਸਾ ਗੂਣਾ' ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਗੁਣਾ ਹੋਰ ਮੰਗਦੇ ਨੇ, ਸੈਂਕੜੇ ਗੁਣਾ ਹੋਰ ਮੰਗਦੇ ਨੇ, "ਸੋਭ ਕਰੇ ਸੰਸਾਰੁ ॥" ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਸੋਭਾ ਵੀ ਐ, ਬਈ ਦੇਖੋ ਜੀ ਉਹਨੇ...ਕਰੋੜ ਰੁਪਿਆ ਅਮਿਤਾਬ ਬਚਨ ਨੇ ਉੱਥੇ ਦਾਨ ਕਰਤਾ ! ਸੋਭਾ ਸੰਸਾਰੀ ਐ ਨਾ ! ਬੱਸ ਸੰਸਾਰੀਓ ਸੋਭਾ ਐ...'ਗਾਹਾਂ ਕੋਈ ਨੀ ਪੁੱਛਦਾ ਇਹਨੂੰ, ਐਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੀ ਪੁੱਛਦਾ ਦਰਗਾਹ 'ਚ, ਦਰਗਾਹ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨੀ ਐਹ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪੁੱਛ ਹੈਗੀ...ਸੰਸਾਰੀ-ਸੰਸਾਰੀ ਗੱਲਾਂ ਨੇ, "ਸੋਭ ਕਰੇ ਸੰਸਾਰੁ ॥" ਸੰਸਾਰੀ ਸੋਭਾ ਐ ।

"ਸਗਲ ਮਾਹਿ ਨਕਟੀ ਕਾ ਵਾਸਾ ਸਗਲ ਮਾਰਿ ਅਉਹੇਰੀ ॥"

ਸਾਰਿਆਂ 'ਚ ਨਕਟੀ ਦਾ ਵਾਸਾ ਐ ਏਹੇ...ਕਲਪਨਾ ਦਾ, ਔਰ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਈ ਕਾਲ 'ਕਲਪਨਾ' ਐ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਵੀ ਰਹੀ ਐ, ਖਾ ਵੀ ਰਹੀ ਐ ਇਹੀ ਸਰਪਨੀਓ ਖਾ ਰਹੀ ਐ "ਇਸ ਕੀ ਸੇਵਾ ਜੋ ਕਰੇ ਤਿਸ ਹੀ ਕਉ ਫਿਰਿ ਖਾਇ ॥{ਪੰਨਾ 510}" "ਸਗਲ ਮਾਰਿ" ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਵੀ ਏਹੀ ਰਹੀ ਐ ਔਰ ਸਾਰਿਆਂ 'ਚ ਵੱਸਦੀ ਵੀ ਐ ਸੱਪਣੀ ਏਹੇ । ਕਾਲ ਐ ਕਲਪਨਾ...ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਕਾਲ ਵੀ ਏਹੀ ਐ, ਖਾਈ ਵੀ ਇਹ ਜਾਂਦੀ ਐ, ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਨਾਸ ਕਰੀ ਜਾਂਦੀ ਐ, ਔਰ ਸਾਰਿਆਂ 'ਚ ਇਹ ਵੱਸਦੀ ਵੀ ਐ । ਕੋਈ ਨੀ ਅੰਦਰੋਂ ਆਪਣਿਓਂ ਭਜਾਉਂਦਾ ਇਹਨੂੰ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਿੱਠਾ ਜੋ ਲੋਭ ਐ ਨਾ! ਮੋਹ ਮਿੱਠਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਐ ਨਾ! "ਸਗਲ ਮਾਰਿ" ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਵੀ ਰਹੀ ਐ, "ਅਉਹੇਰੀ" ਉਹ 'ਮੈਂ ਦੇਖ ਲਈ' ਕਹਿੰਦਾ...ਮੈਨੂੰ ਦੀਂਹਦੀ ਐ, ਮੈਂ ਤਾਂ ‘ਹੇਰੀ’ ਐ...ਮੈਂ ਦੇਖ ਲਈ, ਤਾਂਹੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਘਰੋਂ ਕੱਢੀ ਐ, ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਦੇ ਗਈ ਦਿਖਾਈ ਏਹੇ । 'ਹੇਰਨਾ' ਹੁੰਦਾ ਹੈ 'ਦੇਖਣਾ', ਮੈਂ ਦੇਖ ਲਈ ਏਹੇ 'ਅਉਹੇਰੀ', 'ਹੇਰਨਾ' ਹੁੰਦਾ ਹੈ 'ਦੇਖਣਾ', ਇਹ ਮੈਂ ਦੇਖ ਲਈ...ਮੈਨੂੰ ਦੀਂਹਦੀ ਐ । ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਦੀਂਹਦੈ ਕੁਛ, ਕੀ ਦੀਂਹਦੈ? "ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਜਗੁ ਕਮਲਾ ਫਿਰੈ {ਪੰਨਾ 643}" ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਨੇ...ਮਾਲਾ ਫੇਰਦੇ ਨੇ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ "ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਜਗੁ" ਸਾਰਾ "ਕਮਲਾ ਫਿਰੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਦਰੀ ਆਇਆ ॥ {ਪੰਨਾ 643}" ਉਹਨੂੰ ਦੀਂਹਦੈ ਬਈ ਜਗ ਕਮਲਾ ਹੋਇਐ ਮਾਲਾ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਅਸੀਂ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਆਂ । ਉਹਨੂੰ ਦੀਂਹਦਾ ਐ ਨਾ! ਇਹ ਤਾਂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਦੀਂਹਦਾ ਐ ਨਾ! ਕਿਸੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨੂੰ ਦੀਂਹਦਾ ਐ ਨਾ! ਆਪਣੀ ਨੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਓ ਗੁਰਮੁਖ ਸਾਰੇ...ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਤ ਹੋ ਲਏ ਨਾ...ਸਾਰੇ, ਤਾਂ ਕਰਕੇ "ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਦਰੀ ਆਇਆ" ਲਿਖਿਐ । ਕਹਿੰਦੇ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦੇਖਿਐ...ਬਈ ਨਾਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਾਰਾ ਜਗ ਕਮਲਾ ਹੋਇਆ ਫਿਰਦੈ । ਨਾਮ ਸਿਰਫ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਕੋਲ ਐ, ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਈ ਨੀ, ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਈ ਨਾਮ ਐ ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ, ਹੋਰ ਨਾਮ ਹੈ ਈ ਨੀ ਕਿਤੇ, ਏਸ ਨਾਮ ਦੀ ਸਮਝ ਈ ਨੀ ਹੈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ, ਆਹ ਗੱਲ ਕਹਿ ਰਹੇ ਨੇ ਉਹੋ "ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਦਰੀ ਆਇਆ" ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੇਖ ਲਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੇਖ ਲਈ ਮਾਇਆ ਸਭ ਨੂੰ ਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਐ । ਸਾਰੀਆਂ ਮੱਤਾਂ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਮੱਤਾਂ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੀਆਂ ਨੇ, ਫੇਰ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਨਾਮ ਹੈ ਕਿੱਥੇ? ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਨਾਮ ਹੈ ਕਿੱਥੇ? ਉਹ ਤਾਂ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰਹੇ ਨੇ, ਉਹ ਤਾਂ ਧਰਮ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਰਿਹੈ...ਮਰਵਾ ਰਿਹੈ, ਨਰਕ 'ਚ ਨੂੰ ਧੱਕ ਰਿਹੈ ਏਹੇ...ਧਰਮ, ਭਰਮ ਛੁਡਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀਗਾ...ਜਮ ਦੇ ਜਾਲ 'ਚੋਂ ਕੱਢਣ ਵਾਲਾ...ਇਹ ਜਮ ਦੇ ਜਾਲ 'ਚ ਫਸਾ ਰਿਹੈ । "ਸਗਲ ਮਾਰਿ ਅਉਹੇਰੀ" ਮੈਂ ਦੇਖ ਲਈ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਵੀ ਏਹੀ ਰਹੀ ਐ, ਚੰਗੀ ਵੀ ਏਹੀ ਲੱਗਦੀ ਐ...ਪਿਆਰੀ ਵੀ ਏਹੀ ਲੱਗਦੀ ਐ, ਔਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਵੀ ਏਹੀ ਰਹੀ ਐ "ਸਗਲ ਮਾਹਿ ਨਕਟੀ ਕਾ ਵਾਸਾ ਸਗਲ ਮਾਰਿ ਅਉਹੇਰੀ ॥"

"ਸਗਲਿਆ ਕੀ ਹਉ ਬਹਿਨ ਭਾਨਜੀ ਜਿਨਹਿ ਬਰੀ ਤਿਸੁ ਚੇਰੀ ॥੨॥"

ਸਗਲਿਆਂ ਦੀ ਭੈਣ-ਭਾਣਜੀ ਐ...ਐਨ ਰੱਖਦੇ ਨੇ...ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੀ ਐ ਘਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ, ਭੈਣ-ਭਾਣਜੀ ਐ...ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ । "ਜਿਨਹਿ ਬਰੀ ਤਿਸੁ ਚੇਰੀ" 'ਜਿਨਹਿ ਬਰੀ' ਜੀਹਨੇ ਇਹਨੂੰ ਕਾਬੂ 'ਚ ਕੀਤੈ...ਕਾਬੂ...ਕੀਤੈ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ...control ਕੀਤੈ...ਕਾਬੂ ਕੀਤੈ, 'ਤਿਸੁ ਚੇਰੀ' ਉਹਦੀ ਚੇਰੀ ਬਣ ਗਈ, ਉਹਦੇ ਅਧੀਨ ਚੱਲਦੀ ਐ ਫਿਰ, ਜੀਹਨੇ ਨੱਥ ਪਾ ਲਈ ਇਹਦੇ, ਓ ਨੱਥ ਤਾਂਹੀ ਪਾਉਂਦੇ ਥੇ...ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ, ਜਦ ਬਰੀ ਜਾਂਦੀ ਐ...ਨੱਥ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਐ, ਬਰੀ ਲਫਜ਼ ਐਥੇ ਆਇਆ ਹੋਇਐ । ਨੱਥ ਕਾਹਤੇ ਪਾਉਂਦੇ ਥੇ? ਬਈ ਹੁਣ ਤੂੰ ਬੇਕਾਬੂ ਨੀ ਹੈਂ...ਕਾਬੂ 'ਚ ਐਂ । ਜਿਹੜੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਨੇ...ਬੇਵਕੂਫ਼ ਨੇ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਈ ਨੀ ਹੈ, ਨੱਥ ਦਾ ਮਤਲਬ ਈ ਏਹੇ ਐ । ਉਹ ਨਾਥ ਐ ਆਦਮੀ...ਤੇਰੇ ਨੱਥ ਪਾਈ ਹੋਈ ਐ, ਜਿਵੇਂ ਚਲਾਊ...ਉਵੇਂ ਚੱਲਣਾ ਪਊਗਾ । ਪਾਉਂਦੇ ਥੇ ਨਾ ਨੱਥ? "ਨਕਿ ਨਥ ਖਸਮ ਹਥ {ਪੰਨਾ 653}" ਗੁਰਬਾਣੀ 'ਚ ਨੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਐ? ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪਤਾ ਈ ਨੀ ਬਈ ਔਰਤ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹੁੰਦਾ ਕੀ ਐ ਗੁਰਬਾਣੀ 'ਚ? ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੜਾ ਪਤੈ? ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਈ ਗਿਆਨ ਹੈਨੀ, ਇਹ ਤਾਂ ਜਿਹੜੀ ਆਪ ਸਮਝਦੇ ਨੇ...ਉਹਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਮੰਨਦੇ ਨੇ, ਜਿਹੜੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਐ, ਉਹੀ ਸਿੱਖੀ ਐ ਇਹਨਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਬਈ ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਕਹਿ ਰਿਹੈ ਨਾ! ਬਈ ਉਹ ਸਿੱਖੀ ਐ, 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਐ...ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੀ ਮੰਨਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਇਹੇ । ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਖ ਰਹਿਣਾ ਐ ਤਾਂ ਰਹੋ, ਨਹੀਂ ਜਾਉ...ਭੱਜੋ...ਛੱਡੋ ਪਰ੍ਹੇ, ਸਿੱਖੀ ਥੋਡੀ ਮਗਰ ਆਉਂਦੀ ਐ!? ਜੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਸਿੱਖੀ ਤੋਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਵੀ ਹੋਜੂ, ਹੁਣ ਕਿਹੜਾ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਮੰਨਦੀ ਐ ਕੋਈ ਦੁਨੀਆਂ, ਕੌਣ ਮੰਨਦੈ? ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਰੂਗੀ, ਕੋਈ ਮੰਨੋ...ਕੋਈ ਨਾ ਮੰਨੋ, ਸੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਗੰਧਲ ਨੀ ਪਾ ਸਕਦਾ, ਕੋਈ ਇਹਨੂੰ ਸੁਣੋ...ਕੋਈ ਨਾ ਸੁਣੋ, ਕੋਈ ਮੰਨੋ...ਕੋਈ ਨਾ ਮੰਨੋ । "ਸਗਲਿਆ ਕੀ ਹਉ ਬਹਿਨ ਭਾਨਜੀ ਜਿਨਹਿ ਬਰੀ ਤਿਸੁ ਚੇਰੀ ॥੨॥" ਹਾਂ 'ਜਿਨਹਿ ਬਰੀ ਤਿਸੁ ਚੇਰੀ' ਜੀਹਨੇ ਇਹਦੇ ਨੱਥ ਪਾ ਲਈ, ਉਹਦੀ ਚੇਰੀ ਐ...ਦਾਸੀ ਐ ਉਹਦੀ ।

"ਹਮਰੋ ਭਰਤਾ ਬਡੋ ਬਿਬੇਕੀ ਆਪੇ ਸੰਤੁ ਕਹਾਵੈ ॥"

ਹਾਂ 'ਹਮਰੋ ਭਰਤਾ, ਬਡੋ ਬਿਬੇਕੀ' ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੀ ਐ, ਉਹ ਬਿਬੇਕੀ 'ਵੱਡਾ' ਐ, ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧ ਐ ਨਾ! ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧ ਐ, ਓਸੇ ਨੇ ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧ ਬਖਸ਼ੀ ਐ...ਓਸੇ ਨੇ ਭਰੀ ਐ ਬੁੱਧ ਇਹਦੇ 'ਚ...ਰੌਸ਼ਨੀ ਓਸੇ ਦੀ ਆ ਰਹੀ ਐ । 'ਹਮਰੋ ਭਰਤਾ, ਬਡੋ ਬਿਬੇਕੀ' ਵੱਡਾ ਐ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ...ਬਿਬੇਕੀ ਐ ਉਹੋ 'ਆਪੇ ਸੰਤੁ ਕਹਾਵੈ', ਸੰਤ 'ਉਹ' ਐ, ਸੰਤ ਕੋਈ ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਹੁੰਦਾ ਈ ਨੀ ਹੋਰ, ਸੰਤ ਤਾਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਈ ਨੀ, ਇਹ ਸੰਤ ਬਣੇ ਫਿਰਦੇ ਨੇ, "ਹਮਰੋ ਭਰਤਾ ਬਡੋ ਬਿਬੇਕੀ ਆਪੇ ਸੰਤੁ ਕਹਾਵੈ ॥" ਉਹ ਐ ‘ਸੰਤ’, ਉਹ ਸੰਤ ਕਹਾਉਂਦੈ...ਬਈ ਮੈਂ ਸੰਤ ਆਂ, ਇਹ 'ਸੰਤ' ਕੀਹਨੂੰ ਪੁੱਛ ਕੇ ਕਹਾਉਂਦੇ ਨੇ? ਇਹ ਸਾਰੇ 'ਬਨਾਰਸ ਕੇ ਠੱਗ' ਨੇ...ਜਿਹੜੇ ਸੰਤ ਕਹਾਉਂਦੇ ਸੀ "ਹਮਰੋ ਭਰਤਾ ਬਡੋ ਬਿਬੇਕੀ ਆਪੇ ਸੰਤੁ ਕਹਾਵੈ ॥"

"ਓਹੁ ਹਮਾਰੈ ਮਾਥੈ ਕਾਇਮੁ ਅਉਰੁ ਹਮਰੈ ਨਿਕਟਿ ਨ ਆਵੈ ॥੩॥"

ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਾਇਮ ਐ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਰਿਹੈ...ਦਿਖਾ ਰਿਹੈ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਸੂਰਜ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ...ਉਹਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਰਿਹੈ ਮੈਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਮੂਹਰੇ ਕਾਇਮ ਐ ਉਹੋ...ਰੌਸ਼ਨੀ, ਮੇਰੇ ਨੇੜੇ ਹੋਰ ਭਰਮ ਨੀ ਆ ਸਕਦਾ...ਕੋਈ ਮੱਤ ਮੇਰੇ ਨੇੜੇ ਨੀ ਆ ਸਕਦੀ...ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਅਸਰ ਨੀ ਹੋ ਸਕਦਾ...ਕੋਈ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਾ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੀ ਪਾ ਸਕਦਾ...ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਭੈ ਨੀ ਲੱਗਦੀ । ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਸਤੇ...ਨਿਰਭੈ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦੈ, ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ...ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਭੈ ਐ, ਉਹ ਤਿਆਗਣੀ ਪੈਂਦੀ ਐ, ਤਿਆਗੀਓ ਜਾਂਦੀ ਐ, ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਕੀ ਐ ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ 'ਚ...ਝੂਠ ਦੇ ਵਿੱਚ...ਕੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਐ? ਝੂਠ 'ਚ ਕੁਛ ਨੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ, ਸਿੱਖ ਵੀ ਡਰਾਏ ਹੋਏ ਨੇ...ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨਾਲ ।

"ਨਾਕਹੁ ਕਾਟੀ ਕਾਨਹੁ ਕਾਟੀ ਕਾਟਿ ਕੂਟਿ ਕੈ ਡਾਰੀ ॥

ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਕੀ ਪਿਆਰੀ ॥੪॥੪॥"

ਨਾਕੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕਾਟੀ ਐ? ਮਾਇਆ ਕਾਟੀ ਐ ਨਾਕੋਂ, ਨੱਕ ਦੇ ਉੱਤੇ...ਐਥੇ ਲਾ ਕੇ ਨਾ ਉਹੋ...ਸਰੀਰ ਨੂੰ...ਚੰਦਨ...ਬਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਨੱਕ 'ਚ smell(ਵਾਸ਼ਨਾ) ਆਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ...ਜੀਅ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕੁਛ ਚਿਰ, ਮੱਖੀ ਨੀ ਸੀ ਬਹਿੰਦੀ, ਸਮਾਧੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ...ਮੱਖੀ ਬੈਠੇ...ਮੱਖੀ ਝੱਲਣੀ ਪੈਂਦੀ ਐ, ਮੱਖੀ ਝੱਲਦੇ ਸੀ...ਸਮਾਧੀ ਟੁੱਟਦੀ ਐ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਵਾਂਗੂੰ...ਪੱਥਰ ਵਾਂਗੂੰ ਆਏਂ ਬੈਠਨਾ ਪੈਂਦੈ, ਮੱਖੀ ਬਹਿੰਦੀ ਐ...ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਐ, ਇਹ ਚੰਦਨ ਲਾਉਂਦੇ ਥੇ, ਚੰਦਨ ਦੇ ਆਸਰੇ ਬਹਿੰਦੇ ਸੀ । ਕਹਿੰਦਾ ਨੱਕੋਂ ਕੱਟਤੀ...ਮੈਨੂੰ ਚੰਦਨ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨੀ ਸਮਾਧੀ ਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ, ਮੇਰੀ ‘ਸਹਿਜ ਸਮਾਧ’ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਐ, ਉਹ ‘ਸੁੰਨ ਸਮਾਧ’ ਲਾਉਂਦੇ ਸੀ, 'ਨਾਕਹੁ ਕਾਟੀ' ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ smell(ਵਾਸ਼ਨਾ) ਦੀ ਲੋੜ ਨੀ "ਚੋਆ ਚੰਦਨੁ ਮਰਦਨ ਅੰਗਾ ॥ {ਪੰਨਾ 325}" ਮੈਨੂੰ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ...ਮੇਰੇ ਧਰਮ 'ਚ...ਏਸ ਧਰਮ 'ਚ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ । 'ਕਾਨਹੁ ਕਾਟੀ' ਕੰਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਕੱਟਤੀ, ਕੰਨਾਂ 'ਚ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਾਹਰੋਂ ਜਿਹੜੀ ਸੁਣਦੀ ਸੀ ਨਾ ਕੰਨਾਂ 'ਚੋਂ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ...ਉਹ ਵੀ ਕੱਟਤੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਇਹਨੂੰ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਬਾਹਰੋਂ ਸੁਣੂ ਕੁਛ, ਜਦ ਮਾਲਾ ਫੇਰਦਾ ਥਾ...ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਸੁਣੀ ਸੀ ਬਾਹਰੋਂ ਸੁਣੂਗੀ ਕੰਨਾਂ 'ਚ ਦੀ, ਉਹ ਵੀ ਕੱਟਤੀ...ਬਾਹਰੋਂ ਕੁਛ ਨੀ ਸੁਣਨਾ, 'ਕਾਟਿ ਕੂਟਿ ਕੈ ਡਾਰੀ' ਬਾਹਰੋਂ ਮਾਇਆ ਈ ਸੁਣੂ...ਕੰਨਾਂ ਥਾਣੀ, ਹੋਰ ਕੀ ਸੁਣੂ? ਬਾਹਰੋਂ...ਆਹ ਜਿਹੜੀ smell(ਵਾਸ਼ਨਾ) ਐ...ਮਾਇਆ ਦੀ ਐ, ਜੇ ਇਹਦੇ ਆਸਰੇ ਸਮਾਧੀ ਐ...ਸਮਾਧੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਐ ਇਹੇ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਕੱਟਤੀ । ਨੱਕ ਅਰ ਕੰਨ ਦਾ ਆਸਰਾ ਈ ਕੱਟਤਾ...ਬਾਹਰਲਾ, ਇਹ ਬਾਹਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੈ, ਨੱਕ ਔਰ ਕੰਨ ਬਾਹਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਨੇ, ਅੱਖਾਂ ਤਾਂ ਸਮਾਧੀ ਵਾਲੇ ਮੀਚ ਲੈਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ...ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਰੌਲਾ ਈ ਨੀ, ਰਹਿ ਗਏ ਨੱਕ ਅਰ ਕੰਨ । ਇਹੀ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ 'ਚ ਤਿੰਨ ਚੀਜਾਂ ਨੇ...ਦੋਏ ਅੱਖਾਂ, ਦੋਏ ਕੰਨ, ਤੇ ਨੱਕ, ਇਹ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ 'ਚ ਸਿੱਧਾ ਜਾਂਦੇ ਨੇ...connection(ਸੰਬੰਧ)ਐ "ਤੀਨਿ ਨਦੀ ਤਹ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਮਾਹਿ ॥ {ਪੰਨਾ 344}" ਇਹ ਸਿੱਧਾ ਨੱਕ ਦੀ smell(ਵਾਸ਼ਨਾ)...ਬਦਬੂ ਜਾਂ ਖੁਸ਼ਬੂ ਸਿੱਧੀ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਜਾਂਦੀ ਐ...ਸਮਾਧੀ ਤੋੜ ਦਿੰਦੀ ਐ...ਧਿਆਨ ਤੋੜ ਦਿੰਦੀ ਐ, ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ ਜਾਂਦੀ ਐ...ਧਿਆਨ ਤੋੜ ਦਿੰਦੀ ਐ, ਅੱਖਾਂ ਮੀਚ ਲਈਦੀਆਂ ਨੇ, ਕੰਨ ਨੀ ਨਾ...ਕੰਨ ਵੀ ਜੋਗੀ ਊਂ ਤਾਂ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਸੀ, "ਨਾਕਹੁ ਕਾਟੀ ਕਾਨਹੁ ਕਾਟੀ ਕਾਟਿ ਕੂਟਿ ਕੈ ਡਾਰੀ ॥" ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਪਰ੍ਹੇ ।

"ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਕੀ ਪਿਆਰੀ ॥੪॥੪॥"

'ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਕੀ ਪਿਆਰੀ' ਕਹਿੰਦੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਤਾਂ 'ਮਾਇਆ' ਬੈਰਨ ਐ । ਸੰਸਾਰੀ ਮਾਇਆ 'ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ' ਐ, ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਬੈਰਨ ਐ, ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਤੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੋਊ...ਕਰਦਾ ਰਹੇ, ਖਾਲਸਾ ਨੀ ਪਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਮਾਇਆ ਨੂੰ, ਕਬੀਰ ਖਾਲਸਾ ਈ ਆ ਨਾ ! 'ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ' ਐ ਮਾਇਆ । ਸੰਤ...ਐ ਚਿਮਟੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਬੈਰਨ ਕਿਉਂ ਨੀ? ਕਬੀਰ ਕਹਿ ਰਿਹੈ...ਜਾਣ ਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹੈ 'ਸੰਤਨ ਕੀ ਬੈਰਨਿ', ਜਿਹੜੇ ਅਸਲੀ ਸੰਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੈਰਨ ਐ ਇਹੇ...ਮਾਇਆ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਜਿਹੜਾ ਅੰਦਰ ਸੰਤ ਐ...ਉਹ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਅਲਿਪਤ ਰਹਿੰਦੈ ਪਰ੍ਹੇ...ਸਾਹ ਲੈਂਦੈ...ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਅਲਿਪਤ ਐ, ਪਰ੍ਹੇ ਬੈਠਾ ਐ ਨਾ ਮਾਇਆ ਤੋਂ! ਇਹ ਮਾਇਆ 'ਚ ਕਿਉਂ ਧਸੇ ਹੋਏ ਨੇ? ਇਹ ਜਵਾਬ ਲੱਭ ਲੈਣ ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਈ, ਕਬੀਰ ਕਹੀ ਜਾਂਦੈ ਕੁਛ । ਕਬੀਰ ਨੇ ਹਈ-ਤਈ ਫੇਰਤੀ ਸਾਰੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ...ਇਹ ਜਵਾਬ ਲੱਭ ਲੈਣ ਹੁਣ । ਇਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਗਲਤੀ ਕੀਤੀ ਐ, ਮੱਖੀ ਬਹਿ ਗਈ ਸੀਰੇ 'ਤੇ, ਨਾ ਤਾਂ ਉੱਡਣ ਜੋਗੀ ਰਹੀ, ਹੁਣ ਐਥੇ ਈ ਪ੍ਰਾਣ ਦੇਣੇ ਪੈਣਗੇ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ, ਛੱਡਦਾ ਸੀਰਾ ਵੀ ਨੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ । ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਿੱਖੀ ਛੱਡਜੋ ਜਾਂ ਮਾਇਆ ਛੱਡਦੋ, ਜਾਂ ਸਿੱਖੀ ਛੱਡਦੋ ਜਾਂ ਮਾਇਆ ਛੱਡਦੋ, "ਮਖੀ ਮਿਠੈ ਮਰਣਾ ॥ {ਪੰਨਾ 1286}" ਇਹ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਆਏ ਥੇ ਨਾ! ਐਥੇ ਈ ਮੌਤ ਹੋਊਗੀ ਹੁਣ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ, ਜਾਂ ਧੋਤੀਆਂ ਪਾ ਲਉ...ਮਾਲਾ, ਪਿੱਛੇ ਮੁੜਜੋ, ਜਟਾਂ-ਜੁਟਾਂ ਰੱਖਲੋ ਆਪਣੀਆਂ, ਜੇ ਬਚਣਾ ਐ ਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜਜੋ...।